Spoor en tram op smalfilm en video

Sinds 1983 langs de baan...

In 1983 maakte ik mijn allereerste filmopname. Het was de allereerste tram die ik ooit zag rijden op de lijn van Utrecht naar Nieuwegein, op een vrij gure dag, op de brug over het Amsterdam-Rijnkanaal. Fotografie deed ik al langer, maar de vingers hadden al een tijd gejeukt om ook bewegende beelden te gaan maken. Het werd een hobby die veel tijd opeiste, maar eindeloos veel plezier teruggaf - en nog geeft.

In die tijd was video nog niet zo ver ontwikkeld dat er beelden gemaakt kon worden met een kwaliteit die er zijn mocht. Smalfilm was weliswaar eindeloos veel duurder, maar het resultaat was dan ook een veel scherper en helderder beeld. Wie er ook nog geluid bij wilde moest gaan sjouwen met een losse bandrecorder en aan de gang met synchronisatieapparatuur, òf geluidsfilms gebruiken met een opsteekmicrofoon op de camera. Vanwege het gemak koos ik het laatste.

Voor de Utrechtse tram bleef ik altijd een zwak houden. Belangrijke gebeurtenissen, maar ook de gewone dagelijkse dingen - ik probeerde altijd met de camera erbij te zijn. Het resultaat is dat de eerste DVD die beschikbaar kwam het behoorlijk complete verhaal van het ontstaan van de tram kon vertellen.

Het ging me niet om Utrecht alleen. In de loop van de jaren is er veel filmmateriaal uit Zwitserland bijgekomen (mijn spoorwegland nummer 1!) wat inmiddels bijna allemaal historisch is geworden (oud materieel op Aigle-les Diablerets en Nyon St. Cergue om maar wat te noemen - kenners weten dan hoe oud oud wel niet is). In Nederland zijn wat museumlijnen gefilmd, maar ook de lijn Almelo-Mariënberg met (gele...) Blauwe Engelen. Het eiland Man is ook goed vertegenwoordigd, en Oostenrijk en Italië komen een paar keer voor in de catalogus. Een ander gebied waar ik een zwak voor had was het tramnet Henegouwen van de NMVB in België. De inmiddels uitgekomen tweede DVD is daaraan gewijd.

Halverwege de jaren 90 hield het op. Geluidsfilms waren niet meer verkrijgbaar, en hoe hard de fabrikanten van videoapparatuur ook riepen dat video nu ècht veel beter was dan smalfilm - het was gewoon niet waar. Tot de komst van moderne HD-videocamera's was video niet tegen Super-8 opgewassen.

Pas in 2008 ben ik weer begonnen. En al is het tempo niet meer zo hoog als vroeger, er wordt weer gefilmd! Alweer was de Sneltram Utrecht de directe aanleiding. De oude trams waren zwaar gerenoveerd, er was een trajectverlenging geweest, en niet in de laatste plaats kwamen er uit Wenen tweedehands Düwag/Lohner-trams om spitsdiensten te gaan rijden. Ik kon niet stil blijven zitten!

Sindsdien zijn er alweer opnamen gemaakt bij de tram van Tenerife, de Ferrovia del Renon (Rittnerbahn) in Italië, en de tram van Edinburgh (waar ik tegenwoordig dicht bij in de buurt woon). Het is goed om weer bezig te zijn!

Nog mooier is, dat de techniek het tegenwoordig mogelijk maakt om, bijna volledig met gratis software, oude beelden dramatisch te verbeteren, en geschikt te maken voor publicatie op DVD. De eerste DVDs, zoals gezegd (uiteraard) over de Sneltram Utrecht en de NMVB, zijn nu klaar. Er zullen er zeker meer volgen, want alle smalfilms (bij elkaar goed voor zo'n tien uur beeldmateriaal) zijn inmiddels gescand, en daarmee voor de toekomst veilig gesteld. Maar snel zal het niet gaan, want er zit zoveel werk in dat er per DVD al gauw een manjaar nodig is. Fantastisch leuk om te doen - maar het schiet niet op...